Voor homoseksuelen zijn er diverse manieren om kinderen te krijgen. Hierbij kun je denken aan adoptie, pleegzorg, co-ouderschap en draagmoederschap. Over deze laatste manier wil ik het hebben. Al een tijdje denken wij, ik en mijn partner, aan manieren om kinderen te krijgen en we dachten een goed idee te hebben. Namelijk een eicel van een zusje of moeder, het zaad van de ander en een onbekende draagmoeder. Het kind lijkt in dit geval op beide vaders en er spelen achteraf geen moedergevoelens bij de draagmoeder. Goed idee, vind je niet?
Totdat je het verhaal van Michel en Eise leest. Michel en Eise wonen al een paar jaar samen en willen graag kinderen. Toevalligerwijs willen zij kinderen op bijna dezelfde manier als wij. Met een tante als eiceldonor, een vriendin (in dit geval een bekende) als draagmoeder en zij leveren het zaad. Dit heet Hoog Technologisch Draagmoederschap (HTDM). Dit betekent dat er zowel een eiceldonor als een draagmoeder is. Bij Laag Technologisch Draagmoederschap (LTDM) is er één vrouw eiceldonor en draagmoeder. In dit geval kan de bevruchting zelfs “natuurlijk” gaan. De behandeling bij HTDM heet de ICSI behandeling.
Michel en Eise zijn, met deze achtergrondinformatie, vol goede moed op zoek gegaan naar een kliniek die deze behandeling voor hen wil uitvoeren. Zij kregen al snel een ‘nee’ als antwoord. De moed zakte hen in de schoenen wanneer na tientallen klinieken het antwoord nee bleef. De reden hiervan is dat deze manier voor homoseksuelen wettelijk verboden blijkt te zijn, althans volgens deze klinieken. Ze zijn namelijk bang voor commercieel draagmoederschap, iets dat verkoop en het dragen van kinderen tegen betaling mogelijk maakt. Dit is natuurlijk niet goed, alleen zijn homoseksuele stellen uiteraard een ander verhaal. Zij kunnen geen kinderen krijgen zonder een ‘baarmoeder’.
Nu is de wet waar deze klinieken zich op beroepen als volgt:
“Hoogtechnologisch draagmoederschap is in Nederland mogelijk. In de richtlijn Hoogtechnologisch draagmoederschap staat dat de eicel en de zaadcel afkomstig moeten zijn van beide wensouders. Wensouders is het stel dat een kind via deze manier wenst. Uiteraard kunnen in het geval van twee mannen de eicel en de zaadcel nooit afkomstig zijn van de wensouders. Daarom mag er van een richtlijn van de beroepsgroep gemotiveerd afgeweken worden. Een richtlijn is geen juridisch bindend voorschrift. Er is wel een arts nodig die gemotiveerd wil afwijken van de richtlijn.” Deze richtlijn stamt uit 1998 en men zou ze na 5 jaar gaan herzien, dit is tot op heden nog niet gebeurd. Er is dus wettelijk geen probleem, dit wordt dan ook onderstreept met verbaasde reacties van Kamerleden en ministers. In dit geval betekent het dat de beslissing niet ligt bij de politiek, maar bij de medici! Dit kan toch geen taak voor hen zijn? Moeten deze richtlijnen niet herzien worden en de medici worden aangesproken door politici?
Dat medici de behandeling niet willen uitvoeren bij een stel van twee mannen (en wel bij twee vrouwen!) is in mijn ogen een vorm van discriminatie. Er is geen wet die hen tegenhoudt, alleen zien zij geen motivatie om deze ‘normale’ situatie te motiveren en beargumenteren. Wanneer zij dit wel willen doen, is er namelijk helemaal niets aan de hand. Partners van hetzelfde geslacht is namelijk een normale situatie, waarbij er gemotiveerd kan worden afgeweken op de genoemde richtlijn. Daarom is er door Michel en Eise een aanklacht ingediend bij het College voor de Rechten van de Mens. De eerste hoorzitting is al geweest en op 21 november 2014 vond de hoorzitting met het VUmc plaats. Een oordeel hierover komt 8 weken hierna. Want waarom zou je de ene wel, en de ander niet helpen? Waar is een kind meer welkom dan bij ouders die hier werkelijk veel moeite voor moeten doen?
Dan heb je nog het probleem als meevader. Er is sinds april 2014 een nieuwe wet voor duomoeders. Een wet die het mogelijk maakt om als meemoeder/partner van een draagmoeder het kind na de geboorte te erkennen, zonder dat daarvoor een gerechtelijke procedure is vereist. Zij kunnen bij de geboorte beiden het kind erkennen (draag- en meemoeder). Dit is vooralsnog niet het geval voor homoseksuelen. Zij moeten nog steeds een tijdrovend en duur adoptie proces doorlopen na de geboorte, willen zij beiden de ouders zijn van het kind. De argumenten hiervoor zijn in mijn ogen belachelijk. Het is wettelijk namelijk nog niet mogelijk, omdat er bij de procedure met twee mannen ook een vrouw bij komt kijken. Aangezien zij de moeder is en blijft, mag je haar niet buitensluiten. Dit vind ik echter vreemd, want zaaddonors geven ook een deel van henzelf af. Ze dragen het kind dan weliswaar niet, maar er spelen bij de geboorte wel vadergevoelens mee. Waarom is de procedure voor lesbiennes zoveel eenvoudiger dan bij homoseksuelen?
Hieronder een stukje uit de Trouw dat mijn klaagzang verduidelijkt:
Voor de meevader bij mannenstellen blijft de lange, dure adoptieprocedure voorlopig ook noodzakelijk. “Dat is feitelijke discriminatie”, aldus Nuytinck. Staatssecretaris Teeven erkent dat en heeft beloofd daaraan te werken. “Juridisch ligt dat nóg ingewikkelder”, zegt de hoogleraar. “Een anonieme donor kan buiten beeld blijven. Maar een moeder is een moeder en blijft altijd de derde betrokkene ten opzichte van het mannenpaar.”
Een anonieme zaaddonor kan buiten beeld blijven, maar dit is niet altijd het geval. Het gekke is dat wanneer er sprake is van een bekende zaaddonor, hij meebeslist over of de meemoeder/partner het kind mag erkennen. Dit kun je uiteraard van te voren afspreken. Andersom KAN het zijn dat de eiceldonor en de draagmoeder bij homoseksuelen bekend is, dit hoeft uiteraard niet het geval te zijn. Wanneer je in de wet vastlegt dat deze, wanneer zij bekend zijn, mogen meebeslissen in het besluit of beide vaders het kind mogen erkennen, is dit toch niet specifiek anders dan bij twee moeders?
In mijn ogen kan dit alles gemakkelijk opgelost worden. Wanneer politici zich uitspreken over de richtlijn over Hoogtechnologisch Draagmoederschap en medici hierop aanspreken. En wanneer de wetten over duovaders en HTDM worden aangepast, maar daar zal een enorme periode aan vooraf gaan. Nu maar hopen op de uitslag van 21 november! Hopelijk worden er dan de eerste stappen naar gelijkheid genomen.
Het bericht Bestuurscolumn: Had ik maar een baarmoeder verscheen eerst op Expreszo.